مقدمه:
جزیره قشم، یکی از زیباترین و پرتنوع‌ترین جزایر ایران از نظر زیست‌محیطی است. این جزیره با داشتن دو اکوسیستم مهم، یعنی جنگل‌های حرا و جزایر مرجانی، زیستگاه گونه‌های متنوعی از پستانداران، دوزیستان، خزندگان و پرندگان است. در این مقاله، به معرفی گونه‌های جانوری برجسته این جزیره می‌پردازیم و به تنوع زیستی بی‌نظیر آن اشاره می‌کنیم.
پستانداران جزیره قشم:
در جزیره قشم تاکنون چندین گونه پستاندار شناسایی شده است. از جمله گونه‌های مهم می‌توان به ۴ گونه خفاش اشاره کرد که یکی از آنها، خفاش میوه‌خوار، بزرگ‌ترین خفاش کشور محسوب می‌شود. همچنین خارپشت‌ها، خرگوش‌ها و روباه‌ها از دیگر گونه‌های پستانداران جزیره هستند.
یکی از گونه‌های نادر پستانداران در قشم، جبیر یا غزال ایرانی است. این گونه به دلیل شکار بی‌رویه و تغییرات زیست‌محیطی در خطر انقراض قرار دارد و تعداد کمی از آنها در جزیره هنگام زندگی می‌کنند. همچنین حشره‌خوار کوتوله به عنوان کوچک‌ترین پستاندار جهان با طول ۸ سانتی‌متر و وزن ۵ گرم در جزیره قشم یافت شده است. در آب‌های پیرامونی جزیره نیز می‌توان شاهد وال آبی، بزرگ‌ترین پستاندار دنیا با بیش از ۳۰ متر طول و ۱۲۰ هزار کیلوگرم وزن، بود.
دوزیستان و خزندگان قشم:
به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژه جزیره قشم، این منطقه میزبان گونه‌های متنوعی از دوزیستان و خزندگان است. در جزیره قشم تاکنون ۱۷ گونه مارمولک، چندین گونه مار سمی و غیر سمی شناسایی شده‌اند. از جمله مارهای دریایی فراوان در منطقه می‌توان به مارهای آراسته، زرد، حلقوی و شکم زرد اشاره کرد.
پروفسور تئودور پاپنفوس، متخصص خزندگان از دانشگاه برکلی کالیفرنیا، موفق به شناسایی ۲۶ گونه خزنده در قشم شده است. این گونه‌ها شامل ۱۶ گونه سوسمار، ۶ گونه مار (از جمله ۴ گونه سمی) و ۳ گونه لاک‌پشت دریایی هستند که به زیبایی و تنوع زیستی جزیره افزوده‌اند.
پرندگان جزیره قشم:
یکی از بارزترین پدیده‌های طبیعی قشم، تنوع پرندگان این منطقه است. جزیره قشم در فصل‌های مختلف سال میزبان حدود چهار میلیون پرنده مهاجر است که از سراسر جهان به این منطقه پناه می‌آورند. تا سال گذشته، ۹۸ گونه پرنده در قشم شناسایی شده بود اما این تعداد اکنون به ۱۷۳ گونه افزایش یافته است.
از جمله پرندگان نادر قشم می‌توان به شاهین کبود و حواصیل سبز اشاره کرد. سواحل قشم و جنگل‌های حرا مهم‌ترین زیستگاه‌های این پرندگان هستند. برخی دیگر از پرندگان شناخته‌شده قشم عبارتند از: فلامینگو، عقاب ماهی‌گیر، کرکس، سلیم خرچنگ‌خوار، پرستو دریایی دودی و بلبل خرما.
حفاظت از تنوع زیستی قشم:
حفاظت از زیستگاه‌ها و گونه‌های جانوری نادر در جزیره قشم از اهمیت بالایی برخوردار است. اقدامات حفاظتی همچون ایجاد مناطق حفاظت‌شده و کنترل فعالیت‌های انسانی نقش مهمی در حفظ تنوع زیستی این جزیره ایفا می‌کند.
نتیجه‌گیری:
جزیره قشم با داشتن تنوع زیستی گسترده، از جمله اکوسیستم‌های جنگل‌های حرا و جزایر مرجانی، به یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های جانوری ایران تبدیل شده است. این جزیره نه تنها خانه گونه‌های کمیاب و در خطر انقراض است، بلکه به دلیل موقعیت جغرافیایی خود، محلی مهم برای پژوهش‌های زیست‌محیطی و حفاظت از حیات وحش محسوب می‌شود.
