صنایع دستی قشم؛ گنجینه‌ای از هنر و تاریخ جزیره

4.5(112)

صنایع دستی قشم: جواهرات فرهنگی جزیره‌ای بی‌نظیر 🌟

صنایع دستی همیشه یکی از ارکان مهم فرهنگ و تاریخ هر سرزمین به‌شمار می‌روند. این هنرهای دست‌ساز که در هر گوشه‌ای از ایران جلوه‌گر هستند، علاوه بر زیبایی‌های منحصر به فردشان، گنجینه‌های فرهنگی و تاریخی‌اند که آیین‌ها، سنت‌ها و هویت مردمان یک منطقه را به نسل‌های بعدی منتقل می‌کنند. جزیره قشم، با طبیعت خیره‌کننده‌اش و مردمی مهمان‌نواز، نه تنها مقصد گردشگری جذاب است، بلکه به‌عنوان گنجینه‌ای از صنایع دستی با ریشه‌های عمیق فرهنگی، شناخته می‌شود. در این مقاله، نگاهی به صنایع دستی قشم خواهیم داشت که در آن هر اثر هنری داستانی از تاریخ و هویت جزیره روایت می‌کند. 🌍🎨

صنایع دستی قشم؛ تلاقی هنر و تاریخ ✨

جزیره قشم، با قدمت تاریخی فراوان، به‌عنوان یکی از کانون‌های مهم صنایع دستی ایران شناخته می‌شود. در این جزیره، هنرهای دست‌ساز به‌طور مستقیم با طبیعت و زندگی روزمره مردم قشم ارتباط دارند. از حصیربافی گرفته تا شال‌بافی و عودسازی، صنایع دستی قشم در هر گوشه و کنار این جزیره رنگ و بویی خاص دارند. 💫

گام‌های بزرگ برای حمایت از صنایع دستی قشم 🏛️

سازمان منطقه آزاد قشم، با درک عمیق از اهمیت صنایع دستی به‌عنوان یکی از ارکان فرهنگی و اقتصادی جزیره، اقدامات زیادی را برای حمایت و توسعه این حوزه انجام داده است. معاونت فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی این سازمان، با برنامه‌ریزی و اجرای طرح‌های جامع، نقش مهمی در ارتقاء کیفیت و کمیت تولیدات صنایع دستی ایفا کرده است. این تلاش‌ها نه تنها در راستای حفظ و ترویج میراث فرهنگی جزیره است، بلکه باعث ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و ارتقای سطح اقتصادی منطقه می‌شود. 📈🎨

خانه‌های صنایع دستی قشم؛ قلب تپنده هنر بومی و نقطه اتصال فرهنگ و نوآوری 🏠✨

در دل جزیره قشم، خانه‌های صنایع دستی به‌عنوان مراکز زنده‌ای برای احیای هنرهای بومی و اصیل جزیره، در حال رونق گرفتن هستند. در سال‌های اخیر، معاونت فرهنگی و گردشگری قشم با همکاری دهیاری‌ها و فعالان محلی، این خانه‌ها را در روستاهای مختلف قشم راه‌اندازی کرده‌اند. این خانه‌ها نه‌تنها مکانی برای تولید و فروش آثار هنری اصیل جزیره هستند، بلکه به‌عنوان مراکز آموزشی و پرورش هنرمندان جوان، نقش حیاتی در انتقال مهارت‌ها و حفظ هنرهای بومی دارند.

خانه های صنایع دستی قشم

معاونت گردشگری قشم، با همت مدیریت میراث فرهنگی و تلاش‌های بی‌وقفه فعالان حوزه صنایع دستی، مجموعه‌هایی با نام "خانه‌های صنایع دستی" را به‌منظور حمایت از هنرهای بومی و صنایع دستی هنرمندان قشمی تأسیس کرده است. این خانه‌ها نه تنها به‌عنوان فضایی برای خلق آثار هنری، بلکه به‌عنوان کانون‌هایی برای حفظ و انتقال میراث فرهنگی قشم به نسل‌های آینده عمل می‌کنند.

از جمله این خانه‌ها، می‌توان به خانه‌های صنایع دستی شیب‌درّاز، کورزین و درگهان اشاره کرد که هرکدام در دل خود داستانی از هنر، فرهنگ و هویت اصیل جزیره قشم را روایت می‌کنند. این خانه‌ها با ترکیب هنر سنتی و نوآوری‌های معاصر، فضای جدیدی برای جوانان محلی فراهم آورده‌اند تا با حفظ ریشه‌های فرهنگی خود، آنها را به شیوه‌ای مدرن و هنرمندانه به نمایش بگذارند.

در این مراکز، نه‌تنها فرصتی برای یادگیری و رشد هنری فراهم شده، بلکه با معرفی صنایع دستی به جهان گسترده‌تر، دروازه‌هایی به‌سوی آینده‌ای روشن و پربار باز می‌شود. این خانه‌ها به‌عنوان نمادی از تعهد به حفظ فرهنگ و هنر بومی، به جاذبه‌ای تبدیل شده‌اند که هنرمندان قشمی را به‌سوی خلاقیت بیشتر و جامعه را به‌سوی شناخت و ارج نهادن به هنرهای دستی سوق می‌دهند

خانه صنایع دستی درگهان

 در نوروز 1402 به همت مدیریت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، شورای اسلامی شهر درگهان، شهرداری درگهان، سازمان منطقه آزاد قشم و تلاش‌های آقای عادل دریانورد با هدف اشتغال زایی و حفظ میراث فرهنگی در زمینه صنایع دستی راه‌اندازی شده است.

وی در ادامه افزود: این مجموعه با هدف معرفی صنایع دستی و کاربرد آن در زندگی روزمره، شناسایی گروه‌های علاقه‌مند به توسعه این صنعت و حمایت از طراحی صنایع دستی مرتبط با زندگی مدرن، همچنین ارائه صنایع دستی با کیفیت و قیمت مناسب به گردشگران و مسافران داخلی و خارجی افتتاح شده است.

دریانورد اظهار کرد: در حال حاضر ۱۴ بانوی درگهانی در خانه صنایع دستی درگهان مشغول به کار هستند و امیدواریم که در آینده تعداد این بانوان افزایش یابد.

وی همچنین افزود: محصولات تولیدی این بانوان شامل دوخت انواع اکسسوری، کیف و کفش سنتی، برقع، لباس‌ها و مانتوهای سنتی، قاب‌های صدفی و رزینی می‌شود.

مدیر مجموعه خانه صنایع دستی درگهان در پایان گفت: هدف ما این است که خانه صنایع دستی درگهان بتواند حامی تمامی بانوان در سطح جزیره قشم باشد.

خانه صنایع دستی روستای کورزین

 خانه صنایع دستی روستای کورزین  با همت مدیریت میراث فرهنگی و گردشگری جزیره قشم، دهیاری روستا و مردم شریف این منطقه، در مهرماه 1402 افتتاح شد. این مجموعه به‌عنوان یک مرکز فرهنگی و هنری، فرصتی بی‌نظیر برای نمایش و ترویج صنایع دستی بومی فراهم کرده است.

از جمله فعالیت‌های برجسته این خانه صنایع دستی، می‌توان به گلابتون‌دوزی لباس، شلوار، چادر ملیله و منجوق‌کاری اشاره کرد. همچنین، برقع‌های نگینی و گلابتونی، دوخت لباس‌های سنتی و کاور بالشت از دیگر تولیدات هنرمندان این مجموعه است. در این مجموعه، کارگاه‌های آموزشی ویژه‌ای برای علاقه‌مندان به صنایع دستی نیز برگزار می‌شود، تا هنرجویان بتوانند از نزدیک با تکنیک‌های مختلف آشنا شوند و مهارت‌های خود را ارتقا دهند.

علاوه بر آموزش، خانه صنایع دستی کورزین فضایی را برای فروش و نمایش محصولات هنری بانوان و جوانان این روستا فراهم کرده است. این آثار زیبا و ارزشمند به معرض دید عموم گذاشته می‌شود و فرصتی برای بازدیدکنندگان داخلی و خارجی فراهم می‌آورد تا از هنرهای دستی منحصر به‌فرد این منطقه بهره‌مند شوند.

این مجموعه نه تنها به‌عنوان یک مرکز اقتصادی برای ارتقای سطح معیشتی مردم روستا عمل می‌کند، بلکه به حفظ و گسترش میراث فرهنگی بومی این منطقه نیز کمک شایانی می‌نماید.

خانه صنایع دستی شیب دراز  

این مجموعه در هفته گردشگری سال 1402 با حضور  و همت مدیریت میراث فرهنگی، دهیاری روستا و فعالین حوزه صنایع دستی افتتاح شد. این مجموعه با هدف معرفی، ساخت، فروش و آموزش صنایع دستی سنتی و محلی فعالیت می‌کند و به‌عنوان یک نقطه مهم فرهنگی در روستای شیب دراز شناخته می‌شود.

روستای شیب دراز، با قدمت تاریخی و فرهنگی خود، مهد انواع صنایع دستی است که هرکدام از این هنرها دارای ویژگی‌ها و زیبایی‌های منحصربه‌فردی هستند. در این خانه صنایع دستی، علاقه‌مندان به هنرهای بومی می‌توانند با تکنیک‌های مختلف آشنا شده و مهارت‌های خود را در این زمینه ارتقا دهند.

از جمله صنایع دستی معروف روستای شیب دراز می‌توان به گلابتون‌دوزی اشاره کرد که یکی از هنرهای تزئینی است که در آن از نخ‌های طلایی و نقره‌ای برای تزیین لباس‌ها استفاده می‌شود. این هنر علاوه بر زیبایی خاصی که به لباس‌ها می‌بخشد، جزو میراث فرهنگی ارزشمند این منطقه است. همچنین خوس‌دوزی یکی دیگر از هنرهای دستی این روستا است که در آن طرح‌های زیبای هندسی و سنتی با استفاده از نخ‌های رنگی بر روی پارچه‌های محلی ایجاد می‌شود.

شک‌بافی یکی دیگر از صنایع دستی شیب دراز است که در آن از مواد طبیعی مانند چوب و الیاف گیاهی برای ساخت محصولات تزئینی و کاربردی استفاده می‌شود. در کنار این‌ها، برقع‌سازی که هنر تولید برقع‌های سنتی با طرح‌های متنوع است، سیس‌بافی و کپوبافی که به تولید انواع بافته‌های دستی می‌پردازند، از دیگر هنرهای مشهور این روستا به شمار می‌آیند.

علاوه بر این‌ها، لچک‌سازی و توربافی از دیگر صنایع دستی شیب دراز هستند که در آن‌ها از فنون خاص بافت و طراحی استفاده می‌شود تا محصولاتی با کیفیت و زیبایی منحصر به فرد تولید گردد. این هنرها نه تنها در داخل روستا بلکه در خارج از آن نیز طرفداران زیادی دارند و آثار هنرمندان شیب دراز به عنوان یادگاری از فرهنگ و تاریخ این منطقه شناخته می‌شود.

خانه صنایع دستی شیب دراز با هدف حفظ و گسترش این صنایع ارزشمند، فضایی مناسب برای فروش و نمایش این محصولات ایجاد کرده است. به‌علاوه، این مرکز با برگزاری کارگاه‌های آموزشی، علاقه‌مندان را به یادگیری و بهره‌برداری از این هنرها ترغیب می‌کند. از این رو، خانه صنایع دستی شیب دراز نه تنها به حفظ میراث فرهنگی این منطقه کمک می‌کند، بلکه موجب ایجاد فرصت‌های شغلی برای مردم روستا و جذب گردشگران به این منطقه بکر و زیبا می‌شود.

اقدامات کلیدی معاونت فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قشم برای حمایت از هنرمندان محلی 👏

• برگزاری کارگاه‌های آموزشی تخصصی: به‌منظور ارتقاء مهارت هنرمندان محلی، کارگاه‌های آموزشی در رشته‌های مختلف صنایع دستی، از جمله عودسازی و حصیربافی برگزار شده است.
• طرح جامع تینال صنایع دستی: طرحی که از ایده‌پردازی تا بسته‌بندی و برندینگ صنایع دستی قشم را ارتقا داده است.
• تفاهم‌نامه‌های همکاری با استان‌های مختلف: در راستای تبادل تجربیات و همکاری‌های مشترک با هفت استان کشور، زمینه ارتقای هنرمندان قشمی فراهم شده است.
• حمایت از صادرات صنایع دستی: با ایجاد غرفه‌های دائمی در مجتمع‌های تجاری و کمک به صادرات محصولات، تولیدات هنرمندان قشمی به بازارهای داخلی و خارجی معرفی می‌شود.

• شرکت در نمایشگاه‌های داخلی و بین‌المللی: حضور فعال در نمایشگاه‌ها، به معرفی هنرهای قشمی و ارتقای آگاهی جهانی از صنایع دستی جزیره کمک کرده است.

  

🌟 صنایع دستی قشم: هنری که در دل جزیره می‌تپد 🧵

صنایع دستی در جزیره قشم همچون روحی زنده در دل این مرز و بوم جریان دارد. در هر روستا و در هر گوشه‌ای از این جزیره، بومیان با دستان هنرمند خود، آثار بی‌نظیری خلق می‌کنند که بازتابی از فرهنگ غنی و اصالت مردم این منطقه است. از بافت‌های زیبا و سبدهای دست‌ساز گرفته تا گلیم‌ها و سفال‌های هنرمندانه، هر قطعه از صنایع دستی قشم، داستانی از تاریخ، تلاش و هنر این مردمان را به زبان می‌آورد. این هنرهای دست‌ساز، نه تنها میراثی از گذشتگان، بلکه نمادی از زندگی و روحیه مردم قشم است که همچنان در دل روزگار باقی خواهد ماند.

صنایع دستی قشم؛ گنجینه‌ای از هنر و تاریخ 🌟

جزیره قشم، به‌عنوان یکی از مقاصد گردشگری مهم ایران، علاوه بر زیبایی‌های طبیعی، در عرصه صنایع دستی نیز سهم ویژه‌ای دارد. این صنایع دستی نه‌تنها به‌عنوان آثاری زیبا و دکوراتیو شناخته می‌شوند، بلکه هرکدام از آنها هویت فرهنگی و تاریخ غنی این جزیره را در خود حمل می‌کنند.

صنایع دستی قشم؛ از شک بافی تا لنج‌سازی 🛶

1. شک بافی
   شک‌بافی از سوغات قشم و نوعی دوخت سنتی، هنر دست زنان جزیره است. این دوخت به کمک بالشتکی کوچک و چند قرقره صورت می‌گیرد و نتیجه آن نوارهایی با 5 تا 50 میلی متر قطر است. شک، نوعی نوار تزئینی است از جنس نخ پنبه‌ای که از آن برای تزئین لبه آستین، پیش‌سینه، لبه لباس‌ها، اطراف مقنعه و سجاده، سفره عقد و بقچه استفاده می‌شود.

    ولی عمده‌ترین مورد مصرف آن دمپای شلوارهای زنان در لباس‌های بندری است.مواد اولیه مورد استفاده برای شک‌بافی به چهار دسته تقسیم می‌شود که عبارتند از پارچه، نخ، سوزن و سایر مواد کمکی که برای دوخت روی پارچه‌های گوناگون به کار گرفته می‌شوند.

   

    

2. زری بافی
   هنر بافت پارچه‌های طلایی و نقره‌ای که در تزئین لباس‌ها و لوازم جانبی استفاده می‌شود. این هنر در لباس‌های سنتی و دکوراسیون خانه‌ها کاربرد دارد.

   

    

3. حصیربافی
   یکی از صنایع دستی اصلی قشم، بافت حصیر و تولید سبدها، زیراندازها و دیگر محصولات کاربردی از برگ درخت خرما است که هنوز در بازارهای محلی محبوب است.

4. کیف بافی
   هنرمندان قشمی با الیاف طبیعی و چرم‌های سنتی، کیف‌های دستی و لوازم جانبی زیبایی تولید می‌کنند که بیشتر به‌عنوان سوغاتی به فروش می‌رسند.

   

    

5. ملیله‌دوزی
   استفاده از سیم‌های نقره‌ای یا طلایی برای تزئین لباس‌ها و زیورآلات، این هنر در لباس‌های شب و زیورآلات زنانه بسیار محبوب است.
6. منجوق‌کاری
   استفاده از منجوق‌های رنگی برای تزئین لباس‌ها و لوازم جانبی که در بسیاری از لباس‌های محلی کاربرد دارد.
7. برقع دوزی
   یکی از هنرهای سنتی و صنایع دستی قدیمی و اصیل زنان جزیره قشم است وسیله ای برای تزئین پوش ظاهری و رعایت حجاب اسلامی که از سال های دور تاکنون
8. لباس‌های محلی
   لباس‌های سنتی قشم با رنگ‌های زنده و الگوهای منحصر به‌فرد، نمادی از هویت فرهنگی جزیره هستند.

9. حصیربافی کپکاپ
   این هنر خاص برای بافت کلاه‌های حصیری که به‌عنوان پوشش مردان قشمی استفاده می‌شود، بسیار شناخته شده است.

   

    

10. گلابتون‌دوزی
    استفاده از نخ‌های طلا و نقره برای تزئین پارچه‌ها در لباس‌های رسمی و سنتی، به‌ویژه در مراسم‌های جشن و عروسی.

11. خوس‌دوزی
    هنر دوخت دانه‌های رنگی به پارچه‌ها که غالباً به‌صورت طرح‌های هندسی یا طبیعی در لباس‌های محلی قرار می‌گیرند.

     

     

12. گلیم‌بافی
    با استفاده از نخ‌های رنگی، گلیم‌های زیبا و اصیل قشمی بافته می‌شود که علاوه بر استفاده در دکوراسیون داخلی، به‌عنوان صنایع دستی پرطرفدار شناخته می‌شوند.

    

    

    

    این تنها بخشی از هنرهای دستی جزیره قشم است. در حقیقت، این جزیره با تنوع بی‌نظیر صنایع دستی خود، هر گوشه و کنار آن را به یک گنجینه فرهنگی تبدیل کرده است. هر کدام از این صنایع به نوبه خود داستانی از تاریخ، فرهنگ و زندگی مردم قشم را روایت می‌کنند و همچنان در کنار زیبایی و کاربرد، به‌عنوان نمادهای هویت این جزیره در دنیای مدرن شناخته می‌شوند.

    

لنج‌سازی؛ هنر دریایی قشم، شاهکاری از چوب و هنر ⛵

لنج‌سازی، یکی از جواهرات پنهان صنایع دستی قشم است که تاریخ و فرهنگ جزیره را به نمایش می‌گذارد. این هنر پیچیده، با استفاده از چوب و دستگاه‌های سنتی، لنج‌های چوبی‌ای می‌سازد که در دریا شناور می‌شوند. لنج‌ها در قشم برای حمل‌ونقل کالا، صید ماهی و مسافرت‌های دریایی استفاده می‌شوند و یکی از پایه‌های اقتصادی جزیره به‌شمار می‌آیند. 🌊

صنعت ساخت عود؛ شکوه هنر و موسیقی در قشم 🎶

یکی دیگر از صنایع دستی برجسته قشم، ساخت ساز عود است. این ساز، که در خاورمیانه محبوبیت فراوانی دارد، در قشم به‌دقت و ظرافت خاصی ساخته می‌شود. هنرمندان قشمی با استفاده از چوب‌های بومی و ابزارهای سنتی، عودهایی با صدای منحصر به‌فرد تولید می‌کنند که در دنیای موسیقی‌دانان حرفه‌ای و علاقه‌مندان به هنرهای سنتی جایگاه ویژه‌ای دارد. 🎼

**صنایع دستی قشم؛ هنرهای زنده جزیره‌ای که همچنان در دل تاریخ جاری